Bệnh da nghề nghiệp là những bệnh da do tác động hay tiếp xúc từ các tác nhân trong môi trường lao động, bao gồm một số chất hóa học, yếu tố vật lí hay vi sinh vật, côn trùng. Rất nhiều tác nhân trong môi trường làm việc có thể gây nên bệnh da nghề nghiệp với những biệu hiện bệnh da dạng khác nhau. Dưới đây là một số bệnh lí thường gặp:
- Viêm da tiếp xúc kích ứng:
Tổn thương xuất hiện ngay tại vị trí tiếp xúc, thường là vùng da hở không sử dụng bảo hộ lao động. Bệnh lý thường xảy ra với nhiều người cùng làm việc trong một môi trường. Bệnh có thể xuất hiện cấp tính ngay sau khi tiếp xúc các tác nhân là acid, kiềm mạnh hoặc bán cấp sau nhiều ngày đến nhiều tháng với các tác nhân nhẹ hơn như nước, chất tẩy rửa, xà phòng.
Biểu hiện cấp tính của viêm da tiếp xúc kích ứng do nghề nghiệp là đau, mụn nước, chảy dịch trong khi biểu hiện bán cấp, mạn tính là đỏ da, khô da, lichen hóa. Tổn thương có đặc điểm ranh giới rõ, thường ở một bên và không có tính chất đối xứng, nặng hơn ở vùng da mỏng.
- Viêm da tiếp xúc dị ứng
Tổn thương cũng biểu hiện ở vùng da hở nhưng có thể xuất hiện ở cả các vị trí khác. Tỷ lệ người bị bệnh trong cùng điều kiện môi trường làm việc khác nhau giữa các loại tác nhân.
Viêm da tiếp xúc dị ứng do nghề nghiệp biểu hiện là ban đỏ, mụn nước, phù nề, nổi bật làn ngứa. Đối với viêm da tiếp xúc dị ứng do ánh nắng, trước đó bệnh nhân tiếp xúc với chất làm tăng nhạy cảm ánh nắng, thường gặp là thực vật (chanh, cần tây, cây họ cúc), hydrocarbon ( than đá, hắc ín, antraxen), thuốc ( tetracyclin, lợi tiểu thiazide, phenothiazine, sulfonamide), chất nhuộm màu.
- Trứng cá và viêm nang lông
Những người làm trong môi trường tiếp xúc thường xuyên với than đá, dầu mỡ sẽ có nguy cơ cao bị bít tắc cơ học đơn vị nang lông tuyến bã dẫn đến hình thành trứng cá. Biểu hiện lâm sàng là các comedone, sẩn, mụn mủ ở vùng tiếp xúc với quần áo dính dầu mỡ như cánh tay, đùi, háng. Trứng cá do dầu mỡ cũng có thể làm nặng lên trứng cá thông thường trước đó ở mặt, cổ.
- Ung thư da do nghề nghiệp
Ung thư da do nghề nghiệp thường là các ung thư không phải melanoma. Hay gặp nhất là ung thư tế bào đáy, ung thư tế bào vảy ở những vùng da hở. Các tác nhân chính là tia cực tím, hydrocarbon thơm đa vòng, arsen, bức xạ ion hóa, chấn thương. Ít gặp hơn là angiosarcom ở những người hay tiếp xúc với polyvinuyl chloid, ung thư bàng quang ở những người tiếp xúc với thuốc nhuộm, ung thư phổi trên người làm quặng amiăng.
- Sạm da nghề nghiệp
Bệnh hay gặp ở công nhân tiếp xúc với các chất như: than đá, xăng dầu, nhựa thơm. Bệnh thường xảy ra qua 3 giai đoạn. Giai đoạn 1: vùng tiếp xúc (vùng hở) đỏ, rát. Giai đoạn 2: xạm da khu trú như: quanh hố mắt giống đeo mắt kính đen, gò má, kẽ mũi má, xung quanh miệng, nang lông có nút sừng. Giai đoạn 3: xạm da hình mạng lưới, teo da.
Ngày nay, vấn đề công nghiệp hóa, ô nhiễm môi trường, sử dụng nhiều hóa chất độc hại trong sản xuất khiến các bệnh da nghề nghiệp ngày một nhiều với các biểu hiện lâm sàng ngày càng đa dạng. Do vậy, hãy đến thăm khám tại các Bác sĩ Chuyên khoa khi có triệu chứng nghi ngờ để được chẩn đoán và điều trị hiệu quả đúng bệnh.
Tác giả: BS Trần Hiển Vinh
