I. Vẩy nến là gì?
Vẩy nến là một bệnh lý viêm mạn tính qua trung gian miễn dịch, có liên quan tới gen di truyền, biểu hiện ngoài da hoặc khớp, hoặc cả da và khớp.
Bất kì lứa tuổi nào cũng có thể bị vẩy nến, nhưng thường gặp nhất là 15-35 tuổi.
II. Nguyên nhân và cơ chế của bệnh vẩy nến?
Hiện tại chưa có nguyên nhân chính xác gây bệnh vẩy nến, nhưng người ta tin chắc bệnh có liên quan đến yếu tố gen. Các nhà nghiên cứu đã công nhận rằng hệ thống miễn dịch của cơ thể phát ra tín hiệu sai lệch làm kích hoạt tốc độ phát triển của tế bào da một cách bất thường. Trong khi bình thường một tế bào da trưởng thành và rời khỏi bề mặt trong khoảng 28-30 ngày. Nhưng tế bào da của bệnh nhân vảy nến chỉ cần 3-4 ngày là trưởng thành và di chuyển lên bề mặt da, thay vì rơi ra, chúng lại dính với nhau tạo nên vảy.
III. Đặc điểm của bệnh vảy nến:
Đặc trưng của vảy nến là những sẩn, mảng hồng ban, giới hạn rõ, bề mặt có vảy trắng, dễ tróc, thường xuất hiện ở da đầu, gối, khuỷu tay và thân mình. Ngoài ra, thương tổn cũng có thể xuất hiện ở bất kì vị trí nào của cơ thể như: mặt, móng, lòng bàn tay, lòng bàn chân, và vùng sinh dục,…
Bệnh gồm các thể: vẩy nến mảng (thường gặp nhất, chiếm 80%), vẩy nến giọt, vẩy nến đảo nghịch, vẩy nến mủ và đỏ da toàn thân.
Mặc dù các thương tổn của bệnh vẩy nến có vẻ ghê sợ nhưng hoàn toàn không lây, vì thế chúng ta không nên kỳ thị hay xa lánh bệnh nhân vẩy nến.
- Yếu tố thúc đẩy:
Sau đây là một số yếu tố làm bệnh nặng thêm mà bệnh nhân cần biết:
- Stress:
Là yếu tố thúc đẩy thường gặp nhất.
- Tổn thương da:
Vấy nến sẽ bùng phát ở gần hoăc tại chỗ bị tổn thương sau 10-14 ngày. Những tổn thương có thể là: vết cắt, vết cạo, bỏng nắng, trầy xướt, vết bầm hoặc côn trùng cắn.
Để hạn chế yếu tố thúc đẩy này, bệnh nhân vẩy nến nên:
– Điều trị sớm khi da bị tổn thương
– Nếu ngứa, không nên gãi để hạn chế cọ xát làm vết thương nặng hơn
– Cố gắng tránh côn trùng cắn
- Uống rượu, bia thường xuyên hoặc quá mức:
Nếu bạn uống rượu, bia hằng ngày hoặc nhiều nhiều hơn 2 lần/ngày thì điều trị của bạn sẽ ít hoặc không đáp ứng.
- Hút thuốc lá:
Bệnh có thể bùng phát hoặc nặng hơn khi bệnh nhân hút thuốc lá hoặc ở gần người hút thuốc lá
- Thời tiết lạnh, khô:
Khi nhiệt độ và độ ẩm thấp, thường là vào mùa đông và mùa thu, bệnh sẽ nặng hơn.
- Thời tiết nắng, ấm:
Khi thời tiết nắng ấm, vẩy nến sẽ bùng phát khi:
– Bị bỏng nắng
– Thường xuyên sử dụng máy điều hòa
- Viêm nhiễm:
Sau khi viêm họng 2-6 tuần, viêm tai, viêm phế quản, hoặc những viêm nhiễm khác, bệnh có thể sẽ bùng phát. Điều này đặc biệt thường gặp ở trẻ em
- Thuốc:
Một vài loại thuốc như: lithium, ức chế beta, kháng sốt rét, NSAIDS,… cũng có thể làm bùng phát bệnh vẩy nến.
- Xăm:
Khi xăm sẽ gây tổn thương da, điều này làm bệnh nặng hơn
- Cạo lông:
Nếu bạn bị tổn thương khi dùng dao cạo, bệnh sẽ bùng phát sau 10-14 ngày
IV. Kiểm soát bệnh như thế nào?
Có nhiều phương pháp điều trị bệnh như: thuốc bôi, thuốc uống, quang trị liệu, tuy nhiên, vẫn chưa có cách nào điều trị khỏi hẳn bệnh. Vì thế, người bệnh vẩy nến nên tuân thủ điều trị và tránh các yếu tố thúc đẩy để không làm bệnh nặng thêm.
TLTK:
https://www.aad.org/public/diseases/psoriasis/triggers/flare
Tác giả: BS Trương Phạm Mỹ Tuyền
